Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (CAPD – Central Auditory Processing Disorders)
to zaburzenia pracy zmysłu słuchu wynikające z nieprawidłowości na poziomie Centralnego Układu Nerwowego (przy prawidłowej budowie i pracy części obwodowej, czyli uszu), które obejmują szeroki zakres objawów, opisanych poniżej. Występowanie chociaż jednego z nich pozwala na postawienie diagnozy, są to:
- Zaburzenia lokalizacji źródła dźwięku.
- Zaburzenia różnicowania dźwięków.
- Zaburzenia rozpoznawania wzorców dźwiękowych.
- Zaburzenia analizy czasowych aspektów sygnału dźwiękowego:
- zaburzenia zdolności do przetwarzania bardzo krótkich sygnałów dźwiękowych,
maskowanie dźwięków następujących – głośny dźwięk zagłusza cichsze dźwięki następujące zaraz po nim,
- maskowanie dźwięków poprzedzających – cichy dźwięk poprzedzający w krótkim czasie dźwięk głośny nie jest słyszalny,
- zaburzenia umiejętności porządkowania czasowego dźwięków,
zaburzenia integracji czasowej dźwięków. - Zaburzenia umiejętności rozumienia mowy zniekształconej.
- Zaburzenia umiejętności rozumienia mowy w obecności sygnału zagłuszającego.
- Zaburzenia lateralizacji (dominacji stronnej) słuchowej.
- Zaburzenia odbierania sygnałów współzawodniczących (na przykład dochodzących do obojga uszu).
Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego najczęściej skutkują opóźnieniem rozwoju mowy i/lub zaburzeniem rozumienia mowy, a w dalszej konsekwencji powodują trudności w nauce, szczególnie czytania i pisania. Obserwacje wskazują na to, że około połowa dzieci z trudnościami w nauce, z dysleksją, z zaburzeniami uwagi oraz nadpobudliwością wykazuje właśnie zaburzenia przetwarzania dźwięków.
Dzieci z APD mogą słyszeć normalnie i rozpoznawać pojedyncze dźwięki w bardzo cichym otoczeniu. Problem pojawia się zazwyczaj wtedy, gdy różnice pomiędzy dźwiękami w słowach, nawet wypowiadanych głośno i wyraźnie, są niewielkie. Często zdarza się to w pomieszczeniach, miejscach, w których panuje hałas, na przykład na placu zabaw, podczas imprez sportowych, w szkolnej stołówce. Gdy mowa nie jest kierowana bezpośrednio do nich, mogą jej nie rozumieć. Podobnie z pytaniami i poleceniami - często nieprawidłowo reagują na nie, zwłaszcza, gdy są długie i skomplikowane. Objawy centralnych zaburzeń słuchu mogą wahać się od łagodnych do ciężkich, przybierając różne formy.
Zaburzenie to występuje jedynie na poziomie przetwarzania bodźców słuchowych, bowiem mózg dziecka nie potrafi rozpoznawać i interpretować dźwięków, zwłaszcza mowy – jest to bardzo ważna informacja dla rodziców.
Inne częste objawy, to przede wszystkim:
-
opóźniony rozwój mowy,
-
zaburzenia intonacji i głosu, które mogą przybrać formę mowy wolnej i cichej, bądź bardzo szybkiej i głośnej,
-
zmęczenie po przebywaniu w hałaśliwym miejscu,
-
częste, silne bóle głowy,
-
zaburzona umiejętność skupienia i koncentracji uwagi,
-
nadmierne zwracanie uwagi na nieistotne, rozpraszające bodźce słuchowe,
-
trudności z zapamiętaniem i powtarzaniem usłyszanej informacji, sekwencji dźwięków, trudności z uczeniem się na pamięć i zapamiętywaniem (na przykład imion, dni tygodnia),
-
pismo o charakterze dysgraficznym,
-
trudności w czytaniu, polegające na niewłaściwym łączeniu głosek w sylaby, a potem w wyrazy oraz myleniem podobnie brzmiących głosek jak p/b, w/f (co dodatkowo odzwierciedla się w błędnym zapisie),
-
błędy ortograficzne w piśmie, ale zazwyczaj typu słuchowego,
-
skupianie uwagi na głosie mówiącego, a nie na słyszanych treściach,
-
trudności z dobrym słyszeniem w szumie,
-
brak płynności w wypowiedzi.
Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko może mieć Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego, zadaj sobie następujące pytania:
- Czy dziecko łatwo się rozprasza i wyraźnie przeszkadzają mu głośne lub nagłe hałasy?
- Czy wykazuje nadwrażliwość na dźwięki, a hałaśliwe otoczenie denerwuje je?
- Czy jego zachowanie i reakcje znacząco poprawiają się w cichszym otoczeniu?
- Czy twoje dziecko ma trudności w wypełnianiu poleceń, nawet bardzo prostych i wielokrotnie powtarzanych?
- Czy ma trudności w czytaniu, ortografii, nauce języka obcego?
- Czy ustnie podawane zadania matematyczne są trudne dla dziecka?
- Czy obserwujesz, że twoje dziecko jest słabo zorganizowane i zapominalskie?
- Czy w rozmowie ma ono problemy z podążaniem za myślą drugiej osoby?
Bardzo ważna jest wczesna, właściwa diagnoza, która ukierunkuje pracę terapeutyczną z dzieckiem. Pozwala to uniknąć opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce szkolnej. Jednak większość z testów przeprowadzonych w celu sprawdzenia centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego wymaga odpowiedniego wieku, czyli ukończonych 7 lub 8 lat, dlatego wiele dzieci nie jest diagnozowanych wcześniej i dość późno rozpoczyna odpowiednią terapię.
Zaburzenia przetwarzania słuchowego bywają często mylnie rozpoznawane, ponieważ wiele wymienionych zachowań towarzyszy również innym problemom, takim jak trudności w uczeniu się(np.dysleksja), nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), a nawet depresji. Wstępną diagnozę może postawić specjalista z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, jednak właściwe rozpoznanie należy do audiologa bądź otolaryngologa.
Wskazówki dla rodziców dziecka z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego:
- w miarę możliwości, w domu i w szkole, redukuj wszelkie szumy i hałasy,
- poproś dziecko, by patrzyło na ciebie, gdy mówisz,
- wracaj się do niego za pomocą prostych, wyrazistych zdań,
- mów w nieco wolniejszym tempie i spokojnie,
- za każdym razem proś dziecko, aby powtórzyło na głos twoje polecenia (także samo do siebie),
- zapisuje zalecenia, rzeczy do wykonania w późniejszym czasie. Twojemu dziecku pomaga dobra organizacja, planowanie, dlatego warto zadbać o spokojny, zorganizowany styl życia,
- zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się,
- dbaj o odpowiednią ilość snu,
- ucz pozytywnego, realistycznego podejścia do własnych ograniczeń oraz buduj w dziecku poczucie własnej wartości – wiara w siebie i odpowiednie techniki radzenia sobie z zaburzeniem, czasami mogą zdziałać cuda.
Zapisz dziecko na trening słuchowy Metodą Tomatisa® http://www.tomatis-swidnica.pl/metoda-tomatisa,który pomoże w redukcji problemów wynikających z CAPD